Giun sán trong gỏi cá (koi pla), món ăn bình dân phổ biến của người Thái, được cho là thủ phạm gây ung thư gan và ống mật ở quốc gia này.
Koi pla, món gỏi được làm từ cá sống trộn cùng các thảo dược, gia vị và nước cốt chanh, là món ăn phổ biến của người Lào và người dân vùng Isan, Thái Lan. Tuy nhiên, nó nguy hiểm đến mức chỉ cần ăn một miếng cũng có thể khiến bạn có nguy cơ mắc ung thư gan hoặc ung thư ống mật. Người ta cho rằng gỏi cá là nguyên nhân gây ra 20.000 ca tử vong mỗi năm vì ung thư ở đất nước chùa Vàng.
Trên thực tế, không phải loài cá dùng làm nên món gỏi này có nguy cơ gây ung thư, mà giun dẹp ký sinh (hay sán) sống bên trong chúng mới là nguyên nhân gây bệnh. Loài ký sinh trùng này có nguồn gốc từ cá nước ngọt ở khu vực sông Mekong và theo Tổ chức Y tế Thế giới, sau khi ăn, sán có thể nằm ẩn mình trong các ống mật nhiều năm liền gây viêm, theo thời gian có thể gây ra ung thư.
Đây có thể là lý do khiến Isan trở thành nơi có tỷ lệ mắc ung thư đường mật hoặc ung thư ống mật cao nhất trên thế giới do tiêu thụ nhiều cá sống.
Narong Khuntikeo, một bác sĩ phẫu thuật gan ở Thái Lan, hiện nỗ lực để ít người ăn cá sống hơn, sau khi bố mẹ anh qua đời vì ung thư gan do thói quen ăn món koi pla. Ung thư gan được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng”, có tỷ lệ sống sót thấp nhất trong số các bệnh ung thư nếu không được điều trị khẩn cấp.
“Đây là một gánh nặng rất lớn về sức khỏe. Nhưng không ai biết về điều này vì họ chết một cách lặng lẽ, như những chiếc lá lìa khỏi cây”, Khuntikeo nói với AFP.
Khuntikeo đã làm việc với các nhà khoa học, bác sĩ và nhà nhân chủng học, những người đã dành bốn năm để kiểm tra người dân vùng Isan để tìm ký sinh trùng. Nhóm nghiên cứu đã sử dụng máy siêu âm, bộ dụng cụ xét nghiệm nước tiểu và phát hiện có tới 80% người dân sống ở một số cộng đồng đã ăn phải loại ký sinh trùng siêu nguy hiểm này.
Khuntikeo đang cố gắng hết sức để nâng cao nhận thức mọi người về sự nguy hiểm của món gỏi cá koi pla. Ngoài ra, các quan chức y tế địa phương cũng đã nỗ lực xây dựng chương trình giảng dạy ở trường để hướng dẫn học sinh về những rủi ro của việc ăn đồ sống.
Mặc dù ngày càng có nhiều người bắt đầu tìm hiểu về mối nguy hiểm trên, Khuntikeo thừa nhận thay đổi thói quen ăn uống ở thế hệ cũ là điều khó khăn.
Vị bác sĩ nói tiếp: “Họ sẽ đáp rằng: ‘Ồ, có rất nhiều lý do để chết. Nhưng tôi không thể chấp nhận câu trả lời này'”.
Những người không chịu từ bỏ món koi pla cho rằng nếu nấu chín món ăn này lên để tiêu diệt ký sinh trùng sẽ làm hỏng hương vị của nó.
Theo Hướng Dương (ngoisao.vnexpress) – Ảnh: T.H
