Neymar được coi là thủ lĩnh của Brazil nhưng chơi không đáp ứng được kỳ vọng. Ảnh: Reuters.
Nhập cuộc với với khung chiến thuật tương đối dễ hiểu, HLV Tite dường như đã gửi gắm thông điệp “tạo điều kiện” cho đội trưởng Neymar.
Vai trò tâm điểm của Neymar
Brazil tiếp cận trận đấu với một sơ đồ lai giữa 4-4-2 (khi phòng thủ) và 4-1-4-1 (khi tấn công). Họ không phải là đội duy nhất đưa ra lựa chọn chuyên môn này tại VCK World Cup năm nay nói riêng và bóng đá nói chung. Dù vậy, mỗi đội bóng đều có lý do khác nhau và với Brazil, rất có thể lý do của họ là để ưu tiên cho Neymar.
Khoảng thời gian đầu sự nghiệp, Neymar nổi lên trong vai trò tiền đạo cánh trái. Từ khu vực này, với kỹ thuật thượng hạng cùng tốc độ tuyệt hảo, cầu thủ người Brazil luôn có thể tạo đột biến với những pha đi bóng từ biên hướng vào bên trong.
Tuy nhiên theo thời gian, vai trò của Neymar cũng dần thay đổi. Điều đó đặc biệt rõ ràng ở cấp ĐTQG với cột mốc là mùa giải 2013/14.
Tại FIFA Confederations Cup 2013, Brazil đã giành chức vô địch cực kỳ thuyết phục với Neymar trong vai trò tiền vệ trái còn cầu thủ chơi tiền vệ tấn công là Oscar dos Santos. Thế nhưng chỉ một năm sau, cũng với nhân sự tương tự, HLV Luiz Felipe Scolari đã có một thay đổi bước ngoặt: Oscar chuyển sang cánh trái, Neymar được đưa vào trong.
Số 10 thi đấu tại “vị trí số 10” là một điều gì đó không chỉ mang nét lãng mạn cổ điển mà còn là biện pháp của Scolari để giúp Neymar phát tiết hết tài năng thực sự của anh. Với 4 bàn và 2 pha kiến tạo sau 5 trận, cho tới tận ngày nay, dư luận vẫn cho rằng chính chấn thương của Neymar là một trong những yếu tố quan trọng nhất khiến Brazil thua đậm Đức tại bán kết World Cup 2014.
Từ đó tới nay, Neymar luôn là tâm điểm của đội tuyển Brazil, không chỉ theo nghĩa bóng mà thực sự theo nghĩa đen. Qatar 2022 cũng hoàn toàn tương tự.
Tự do chiến thuật
Ở mặt trận tấn công, cầu thủ sinh năm 1992 được HLV Tite bố trí hoạt động tại khu vực sở trường: hành lang trong bên trái.
Bản đồ nhiệt thể hiện khu vực hoạt động của Neymar – Đồ họa: WhoScored
Brazil vận hành gần giống như một sơ đồ 4-1-4-1 bất đối xứng. Bên trái Neymar là Vinicius Junior, phía trước trên cao là Richarlison, ngoài xa biên phải là Raphinha. Cùng ở trung lộ với Neymar là Casemiro thường giữ vị trí lùi thấp, còn lại là Lucas Paqueta.
Paqueta cũng chính là cái tên quan trọng để giúp cho bộ máy của Brazil trơn tru, qua đó gián tiếp giúp Neymar chơi một cách tự do nhất. Anh thường xuyên lùi thấp để hỗ trợ tuyến dưới cùng triển khai bóng rồi lại băng lên chiếm vị trí ở hành lang trong bên phải. Tuy nhiên, khi Brazil tiếp cận vòng cấm địa, Paqueta thường chủ động án ngữ bên ngoài hơn là xâm nhập vào bên trong.
Phần việc xâm nhập ấy dễ mang tới bàn thắng. Và HLV ưu tiên cho Neymar, cầu thủ được đề cao hơn.
Neymar thường xâm nhập vùng cấm trong khi Paqueta chủ động giữ vị trí ở bên ngoài
Trên thực tế, sự bất đối xứng giữa hai tiền vệ cũng là hoàn toàn phù hợp với đặc điểm của họ. Paqueta giàu thể lực hơn so với người đàn anh và cũng là một nhà tổ chức tốt cho việc lên bóng, trong khi Neymar có sự nhạy bén để nhận diện những khoảng trống “chết chóc”.
Pha bóng suýt thành bàn của Neymar sau khi “đánh hơi” được khoảng trống trong vùng cấm địa.
Sự bất đối xứng ấy thậm chí được nhấn mạnh hơn nữa khi Brazil phòng ngự. Khi đó, họ gần như chuyển về một hệ thống 4-4-2 rõ ràng. Paqueta lùi xuống ngang với Casemiro trong khi Neymar được phép chạy bộ nhẹ nhàng và giữ vị trí cao ngang tiền đạo Richarlison.
Một ví dụ điển hình: Serbia lên bóng bên cánh trái, Neymar hầu như chỉ di chuyển chậm trong khi Paqueta tức tốc lùi về hỗ trợ tuyến dưới.
Chưa đáp ứng được yêu cầu?
Dẫu vậy, có thể khẳng định Neymar chưa thực sự chứng minh được giá trị ở trận đầu tiên dù đã được ưu tiên đủ đường. Tuổi tác dường như đã chạm vào tới đôi chân của anh. Rất nhiều pha bóng của Neymar đã có chút chậm chạp. Ma thuật từng làm nức lòng người hâm mộ hôm qua không hề xuất hiện tại SVĐ Lusail.
Những con số thống kê đã chỉ ra tầm ảnh hưởng của Neymar không thực sự lớn. Chưa bàn tới Richarlison, cả Raphinha và Vinicius đều tham gia vào các tình huống dứt điểm, kiến tạo nhiều hơn. Nói về tăng tiến và luân chuyển bóng, Paqueta cùng hai hậu vệ biên Danilo, Alex Sandro mới là nổi bật.
Neymar là cầu thủ nhận được nhiều đường chuyền tăng tiến nhất đội nhưng cuối cùng chốt lại, anh chỉ là cầu thủ để mất bóng nhiều nhất.
Pha phạm lỗi thô bạo của Nikola Milenkovic đã khiến Neymar bong gân mắt cá chân. Lại một vòng chung kết World Cup nữa anh bị chấn thương trong lúc giải đang diễn ra. Thế nhưng ngay cả khi còn có cơ hội để tiếp tục chơi, có lẽ chính Neymar sẽ phải cố gắng hơn để không bị che lấp trong cái bóng của chính mình.
