Những bài học để đời của Sir Alex

Sir Alex Ferguson là một trong số ít người được toàn thể giới bóng đá ngưỡng mộ. Có gần 20 cuốn sách viết về nhà cầm quân này. Những câu chuyện thú vị của Sir Alex là bài học cho mọi người. Cuốn sách “Leading: Learning from Life and My Years at Manchester United” được ông viết chung với Michael Moritz xuất bản năm 2015 đem tới kinh nghiệm sống quý báu cho bất kỳ ai.

Một phút lắng nghe, lợi ích cả đời

Làm thế nào để hiểu con người thật của ai đó? Cách duy nhất là thông qua hai hoạt động bị đánh giá thấp: lắng nghe và quan sát. Hầu hết mọi người không sử dụng mắt và tai của họ một cách hiệu quả. Họ không tinh ý lắm và không chăm chú lắng nghe. Kết quả là họ bỏ lỡ một nửa những gì đang diễn ra xung quanh mình. Chúa cho chúng ta hai tai, hai mắt và một miệng là có lý do. Nó giúp bạn có thể nghe và xem nhiều gấp đôi so với nói.

Hai trong số những người lắng nghe giỏi nhất mà tôi từng gặp là những người phỏng vấn trên truyền hình, David Frost và Charlie Rose. Họ nghe bạn như thể bạn là cả thế giới của họ lúc đó, họ làm bạn luôn cảm thấy thoải mái.

Tôi chưa bao giờ là người dẫn chương trình truyền hình nhưng luôn coi trọng việc lắng nghe. Nhiều người không thể dừng lại đủ lâu để lắng nghe, đặc biệt là khi họ thành công. Những người xung quanh họ đều khúm núm và giả vờ nghe theo từng lời họ nói. Họ bắt đầu độc thoại như thể đột nhiên họ biết mọi thứ.

Nhiều năm trước, có người đưa cho tôi một bộ băng ghi âm các cuộc trò chuyện với Bill Shankly, HLV Liverpool từ năm 1959 đến 1974. Chúng là những hồi tưởng, và không được thiết kế để phát sóng, nhưng tôi nghe chúng nhiều lần khi đang lái xe. Chúng chứa đủ loại giai thoại, cho thấy mức độ ám ảnh hoàn toàn của Shankly với bóng đá. Điều đó củng cố cho tôi rằng, để thành công, bạn phải tận hiến.

Vào một dịp khác, sau trận đấu với Leeds United năm 1992, tôi tắm chung với các cầu thủ – điều này rất bất thường đối với tôi – lắng nghe phân tích của họ về trận đấu. Steve Bruce và Gary Pallister say sưa nói về Eric Cantona, tiền đạo người Pháp mà Leeds ký hợp đồng từ Nimes.

Bruce, khi đó là đội trưởng của MU, đặc biệt khen ngợi khả năng của Cantona. Những bình luận đó gieo mầm, dẫn đến việc chúng tôi mua Cantona. Đó là quyết định quan trọng đối với MU trong cả thập kỷ. 6 trận trước khi Cantona đến, chúng tôi ghi được 4 bàn thắng. Trong 6 trận đấu sau khi anh ấy đến, chúng tôi có được 14 điểm.

Jock Stein, người dẫn dắt Celtic vô địch cúp C1 năm 1967, là người thầy lớn của tôi. Năm 1983, khi Aberdeen – đội bóng mà tôi dẫn dắt từ năm 1978 đến 1986 – sắp đấu với Real Madrid trong trận chung kết cúp C2 ở Gothenburg, tôi mời ông đi cùng chúng tôi.

Jock khuyên tôi hai điều. Thứ nhất, là hãy cho đội ra sân tập sau Real để họ nghĩ chúng ta đã xem họ tập. Thứ hai, là mang chai rượu Macallan tặng HLV của Real, Alfredo Di Stefano vĩ đại. Hai điều này khiến Real nghĩ rằng chúng tôi kính sợ họ, họ chủ quan và chúng tôi thắng. Jock từng khuyên tôi đừng bao giờ mất bình tĩnh với các cầu thủ ngay sau trận đấu: “Đợi đến thứ hai, khi mọi thứ lắng xuống”. Đó là lời khuyên đúng đắn, nó chỉ không phù hợp với phong cách của tôi.

Jimmy Sirrel là người hướng dẫn lớp HLV mà tôi tham gia năm 1973, đã dạy tôi một bài học quan trọng. Ông ấy nói với tôi, đừng bao giờ để hợp đồng của tất cả cầu thủ hết hạn vào cùng một thời điểm vì điều đó cho phép họ thông đồng chống lại HLV và CLB. Tôi cá rằng lời khuyên của Jimmy khiến ông ấy mất chưa đầy một phút để truyền đạt, nhưng lợi ích của việc lắng nghe ông ấy kéo dài suốt đời tôi.

90 phút quan sát, nửa thế kỷ áp dụng

Quan sát là hoạt động bị đánh giá thấp khác, dù nó không tốn kém gì. Đối với tôi, có hai hình thức quan sát: thứ nhất là chi tiết và thứ hai là tổng thể. Khi tôi làm việc ở Aberdeen, tôi thuê Archie Knox làm trợ lý cho mình. Vài ngày sau khi đến, Archie mời tôi ngồi xuống nói chuyện và hỏi tại sao tôi lại thuê anh ấy.

Câu hỏi khiến tôi bối rối. Archie nói với tôi rằng, tôi không nên trực tiếp chỉ đạo các buổi tập mà hãy để cho các trợ lý làm. Việc của tôi nên làm là đứng ngoài quan sát và giám sát. Hơi miễn cưỡng, tôi chấp nhận đề nghị của anh ấy. Sau này, tôi nghĩ đó là quyết định quan trọng nhất mà tôi từng đưa ra cho con đường của mình.

Nếu tôi chỉ đạo buổi tập với một cái còi trong miệng, toàn bộ sự tập trung của tôi sẽ dồn vào quả bóng. Khi tôi lùi lại và quan sát từ bên ngoài, tầm nhìn của tôi được mở rộng và tôi có thể tiếp thu toàn bộ buổi tập, cũng như nắm bắt tâm trạng, năng lượng và thói quen của từng cầu thủ. Đây là một trong những bài học quý giá nhất trong sự nghiệp của tôi và tôi rất vui vì mình đã nhận được nó hơn 30 năm trước. Archie đã tạo nên tôi.

Kể từ đó, tôi luôn ở trong tư thế có thể phóng to để xem chi tiết và thu nhỏ để xem toàn cảnh. Là một người quản lý, bạn luôn phải để ý mọi điều. Cầu thủ tập thế kia có nguy cơ bị chấn thương không? Đứa trẻ 12 tuổi kia có triển vọng không? Thái độ của một cầu thủ hoặc HLV tại bàn ăn trưa là thế nào?

Tôi chắc chắn quan tâm đến những gì người khác nói, nhưng tôi luôn muốn tận mắt chứng kiến mà không để phán đoán của mình bị ảnh hưởng bởi bộ lọc của người khác. Năm 1969, đội tuyển Tây Đức tập luyện tại sân Rugby Park ở thành phố Kilmarnock và tôi xin phép Karl-Heinz Heddergot, quan chức LĐBĐ Tây Đức vào xem buổi tập. Tôi xem buổi tập khoảng một tiếng rưỡi, họ chỉ tập trung vào việc kiểm soát bóng, điều không bình thường trong thời kỳ mà các HLV thường nhấn mạnh vào các bài tập bứt tốc.

Buổi tập đó gây ấn tượng sâu sắc đối với tôi, và tôi bắt đầu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát bóng. Ngay khi trở thành HLV của St. Mirren, tôi cho thực hiện tập “hộp”, 4 cầu thủ đấu với 2 đối thủ trong một khoảng không gian hạn chế. Chúng tôi bắt đầu với “hộp” có kích thước 20 m x 20 m, điều này giúp cải thiện kỹ năng chơi bóng của họ.

Sau đó, chúng tôi hạ kích thước “hộp”. Nó giúp ích cho mọi thứ: nhận thức, chạy chỗ, chạm bóng, và cuối cùng dẫn đến việc có thể chơi thứ bóng đá một chạm. Đó là một kỹ thuật huấn luyện mà tôi đã sử dụng cho đến buổi tập cuối cùng của tôi tại MU vào ngày 18/5/2013. Theo dõi buổi tập trong 90 phút ở Kilmarnock vào năm 1969 đã cho tôi một bài học mà tôi dùng trong nửa thế kỷ.