Ngọ Môn là cổng chính phía nam của Tử Cấm Thành. Ngọ Môn cùng với 3 mặt Đông – Tây – Bắc tạo nên hệ thống tường thành hình vuông bề thế bao bọc lấy cung điện hoàng gia bên trong.
Vị trí đặc biệt từ cửa Ngọ Môn
Nhìn từ phía chính diện, Ngọ Môn gần như chỉ có 3 cửa chính. Nhưng thực tế thì Ngọ Môn có tổng cộng 5 cửa. Trong đó, cửa chính giữa gọi là Chính Môn, hai cửa hai bên là Đông Trắc Môn và Tây Trắc Môn, hai cửa ngoài cùng là cửa phụ Dịch Môn.
Tất nhiên, không phải ai cũng có thể đi qua Ngọ Môn được, mà có quy định nghiêm ngặt hẳn hoi. Theo đó, Chính Môn chỉ có 5 người có thể đi qua. Đầu tiên là Hoàng đế. Hoàng đế là chủ nhân của Hoàng cung, là người có quyền lực tối cao nhất thiên hạ và ngài có thể ra vào Chính Môn mọi lúc mọi nơi.
Ai được phép đi qua Ngọ Môn?
Tiếp theo là Hoàng hậu. Hoàng hậu và Hoàng đế cử hành nghi lễ đại hôn phải đi từ Chính Môn Ngọ Môn tiến vào Hoàng cung. Thế nhưng cũng từ đó về sau, Hoàng hậu không thể đi ra Hoàng cung bằng Chính Môn được nữa.
Nếu như Hoàng hậu cùng Hoàng đế xuất cung đi du tuần thì phải làm sao? Hoàng đế sẽ đi ra từ Chính Môn Ngọ Môn như thường lệ. Trong khi đó, Hoàng hậu phải đi ra bằng Thần Vũ Môn ở Bắc Môn, chứ không phải Ngọ Môn.
Thời nhà Thanh chỉ có 5 vị Hoàng đế tổ chức đại hôn trong Tử Cấm Thành, bao gồm: Thuận Trị đế, Khang Hi đế, Đồng Trị đế, Quang Tự đế và vị Hoàng đế cuối cùng là Phổ Nghi. Theo đó, cũng chỉ có 5 vị Hoàng hậu được đặc ân tiến cung bằng Chính Môn Ngọ Môn.
Hoàng hậu của Đồng Trị đế là A Lỗ Đặc Thị và Từ Hi Thái Hậu có quan hệ không hòa thuận. Từ Hi có ý định phế trừ Hoàng hậu nên đã tìm đến thương lượng với Đôn thân vương Dịch Tông – Trưởng quản Tống Nhân Phủ.
Thế nhưng, Dịch Tông đã cười trào phúng mà nói rằng: “Muốn phế truất người tiến vào từ Đại Thanh Môn thì bắt buộc phải cần người cũng đã từng tiến cung bằng Đại Thanh Môn mới được”. Từ Hi Thái Hậu được vào Hoàng cung nhờ hình thức tuyển tú, chưa bao giờ được hưởng đặc ân đi qua Chính Môn nên bà chỉ biết á khẩu câm lặng.
Thời nhà Thanh, Chính Môn Ngọ Môn được gọi là Đại Thanh Môn. Ngoài Hoàng đế và Hoàng hậu, những người tiếp theo được đi qua Chính Môn là Trạng Nguyên, Bảng Nhãn và Thám Hoa.
Khi triều đình tổ chức thi thố, tất cả thí sinh phải đi vào Hoàng cung bằng hai cửa phụ Dịch Môn. Cuộc thi kết thúc, 3 thí sinh đạt Trạng Nguyên – Bảng Nhãn – Thám Hoa có thể tiến cung từ Chính Môn Ngọ Môn để tiếp nhận nghi lễ phong vị. Còn những thí sinh đạt danh hiệu cấp thấp hơn phải đi bằng Dịch Môn để vào Tử Cấm Thành.
Ngoại trừ 5 người trên là Hoàng đế, Hoàng hậu, Trạng nguyên, Bảng Nhãn, Thám Hoa thì bất kể là Thân vương, Quân vương hay Hoàng thân quốc thích khác cũng không được bước chân qua Chính Môn Ngọ Môn.
Theo đó, các Hoàng tộc Vương công vào cung bằng Tây Trắc Môn và quan văn võ Tam phẩm trở lên tiến triều sẽ được đi bằng Đông Trắc Môn. Còn những quan từ Tam phẩm trở xuống thì chỉ có thể lần lượt đi bằng hai cửa ngoài cùng của Ngọ Môn là Dịch Môn mà thôi.
