Với giá trị không nhỏ, bào ngư bị các tổ chức tội phạm quốc tế săn trộm liên tục. Điều này ảnh hưởng lớn đến ngành thủy sản và sức khỏe của người tiêu dùng.
Đối với các thị trấn ven biển trên khắp Nam Phi, bào ngư đã trở thành nguồn gốc của thịnh vượng và sự hỗn loạn. Loài động vật thân mềm này tạo việc làm cho hàng nghìn người đồng thời nuôi dưỡng các tập đoàn tội phạm quốc tế.
Các trang trại nuôi giống quý giá được bảo vệ nghiêm ngặt bằng hệ thống an ninh tiên tiến và camera quan sát 24 giờ, theo SCMP.
Nam Phi xuất khẩu hơn 5.000 tấn bào ngư hàng năm, chủ yếu sang Hong Kong và các thị trường châu Á khác, nơi nó được gọi là “vàng trắng”.
Trong số đó, gần một nửa là do săn trộm, theo ước tính của các tổ chức buôn bán động vật hoang dã và cơ quan chính phủ.
Haliotis midae – tên khoa học của nó – hay perlemoen, theo cách gọi của người dân địa phương ở “quốc gia cầu vồng”, được liệt kê vào loài có nguy cơ tuyệt chủng trong Sách đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế.
Săn trộm tràn lan
Quần thể bào ngư hoang dã đang “cạn kiệt” và khối lượng bị khai thác trái phép đạt mức khổng lồ.
“Các dự đoán chỉ ra rằng nếu không giảm đáng kể sản lượng đánh bắt, dù hợp pháp hay bất hợp pháp, nguồn lợi bào ngư sẽ tiêu biến trong vòng 10 năm”, Albi Modise, người đứng đầu bộ phận truyền thông của Bộ Môi trường Nam Phi, nói.
Theo mạng lưới giám sát buôn bán động vật hoang dã Traffic, hoạt động trao đổi trái phép ở đây trị giá từ 60 triệu USD đến 120 triệu USD mỗi năm.
Mặc dù có đường bờ biển dài 2.850 km, Nam Phi không có lực lượng bảo vệ khu vực này.
Hải quân, tự hào với một hạm đội tàu chiến, tàu ngầm, được thiết lập để chống cướp biển và các mối đe dọa từ nước ngoài.
Điều này có nghĩa là nhiệm vụ chống săn trộm giữa các thị trấn được bố trí thưa thớt thuộc về cảnh sát quốc gia.
Tính đến năm ngoái, lực lượng này có 136 thợ lặn đang hoạt động và 82 người điều khiển tàu. Nhưng họ cũng chịu trách nhiệm tìm kiếm các nạn nhân bị đuối nước và ngăn ngừa các tội phạm khác.
Markus Burgener, sĩ quan chương trình cấp cao của Traffic, cho biết cảnh sát coi việc săn trộm bào ngư là nghiêm trọng, ước tính khoảng 350-400 vụ bắt giữ mỗi năm.
Tuy nhiên, họ đang chới với trong cuộc chiến chống lại những kẻ săn trộm khi thị trường bào ngư phát triển. Với xuất khẩu tăng trung bình 8% từ năm 2009 đến năm 2016, nó đã trở thành trụ cột của nền kinh tế ven biển, khiến nỗ lực triệt phá hoạt động buôn bán bất hợp pháp trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.
Thậm chí, nhiều sĩ quan nhắm mắt làm ngơ trước vấn nạn này. Không có gì ngạc nhiên khi niềm tin của công chúng vào cảnh sát đang ở mức thấp nhất mọi thời đại, theo các phân tích của Hội đồng Nghiên cứu Khoa học Con người độc lập.
Cư dân ở thị trấn Hermanus, cách Cape Town, thủ phủ của tỉnh Western Cape vài giờ lái xe về phía đông, nói rằng ngay cả khi họ báo cáo sự cố cũng không có ai quan tâm.
Đối với những cảnh sát liêm chính, việc săn bắt trộm bào ngư có thể không phải là ưu tiên hàng đầu ở một quốc gia có tỷ lệ giết người trung bình là hơn 70 vụ mỗi ngày.
Bất chấp sự phổ biến của hoạt động buôn bán trái phép, việc bắt tội phạm không phải là nhiệm vụ dễ dàng.
Ở các thị trấn xa xôi được bao quanh bởi những ngọn núi hùng vĩ uốn lượn trên bãi biển cát trắng và làn nước màu ngọc lam, người dân địa phương có thể chỉ ra những điểm nóng mà họ thấy đáng ngờ.
Tại Hermanus, nơi thu hút khách du lịch đến xem cá voi, một quản lý nhà hàng cho hay anh đã nhiều lần nhìn thấy những kẻ săn trộm trước khi trời tối.
“Nếu báo cho chính quyền, tôi có thể mất mạng. Khi chúng bị bắt, tôi sẽ phải làm chứng và phơi bày danh tính trước một mạng lưới tội phạm rộng lớn sẵn sàng trả thù bất cứ ai”, người đàn ông 40 tuổi nói.
Rủi ro tiềm ẩn
Thị trường kinh doanh trái phép cũng đặt ra một mối đe dọa đối với thương mại toàn cầu.
An toàn thực phẩm là yếu tố được quan tâm đối với các nhà sản xuất hợp pháp, những người sử dụng các quy trình tỉ mỉ để làm sạch bào ngư, sấy khô, đóng hộp hoặc vận chuyển sống.
Tại một trong những trang trại của Abagold – nhà sản xuất lớn ở Hermanus – bào ngư đang phát triển được cho ăn theo một công thức đặc biệt và sau đó đổi thành dạng viên cùng với tảo bẹ từ biển.
Những người vào nhà máy chế biến bắt buộc phải đeo lưới che tóc và mặc áo khoác phòng thí nghiệm, đồng thời tháo bỏ đồ trang sức, vệ sinh kỹ lưỡng.
Bào ngư được lấy ra khỏi vỏ bằng tay, rửa bằng máy và được thả dọc theo băng chuyền để các nhân viên chà xát nhuyễn thể bằng tay. Bào ngư đóng hộp được nấu trước trong tối đa 24 phút, tùy thuộc vào kích cỡ.
Michael Dunsdon, Giám đốc sản xuất của Abagold, cho hay từ vỏ đến lon, quá trình này mất đến 24 giờ. Sau khi làm sạch, bào ngư khô được treo trong 3 tuần ở một căn phòng giống như phòng tắm hơi.
Bào ngư săn trộm không nhận được sự chăm sóc tương tự. Không có nhà máy chế biến hợp vệ sinh và chuỗi phân phối lạnh, mà thay vào đó là những chiếc bao tải giấu trong bụi rậm, xe bán tải lộ thiên và sân sau của những kẻ đi săn.
“Một trong những nỗi sợ lớn nhất của tôi là ai đó ở Hong Kong bị bệnh do dùng bào ngư bất hợp pháp. Khi đó, hậu quả sẽ giáng lên toàn ngành”, Werner Piek, Giám đốc tiếp thị của Abagold, chia sẻ.
Nhiều chiến dịch đang được thực hiện nhằm giúp người tiêu dùng nắm bắt thông tin và cắt giảm nhu cầu đối với loài nhuyễn thể săn trộm.
Hầu hết trang trại ở Nam Phi đều có một số loại chứng chỉ bền vững mà họ quảng bá trên nhãn của mình. Các sản phẩm của Abagold mang biểu tượng Friend of the Sea trong khi HIK được công nhận bởi Hội đồng quản lý nuôi trồng thủy sản.
Không ít tập đoàn khách sạn, nhà hàng và siêu thị yêu cầu xuất trình giấy tờ khi thu mua để giúp loại bỏ các sản phẩm không rõ nguồn gốc.
Theo Thảo Ngân (zing) – Ảnh: T.H
