Cây mật gấu với tên gọi khác là cây hoàng liên ô rô hay cây mã hổ, cây lá đắng. Đây là loại cây mang nhiều tác dụng chữa bệnh rất hiệu quả. Loài này mọc hoang nhiều ở các tỉnh vùng núi phía bắc có khí hậu mát mẻ như Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn… Ở miền Nam hay miền Trung, do khí hậu không thích hợp, cây mật gấu vẫn có thể sống nhưng sẽ phát triển chậm và kém hơn.
Cây chứa các hợp chất có tác dụng sinh học khác như: Terpene, steroid, coumarin, flavonoid, acid phenolic, lignan, xanthone, anthraquinone, edotide and sesquiterpene (có tác dụng kháng ung thư). Ngoài ra, lá còn chứa các chất khoáng: Magnesium, chromium, manganese, selenium, sắt, đồng, kẽm, vitamin A, E, C, B1, B2, protein thô, chất xơ, chất béo, tro, carbohydrate, các acid amin quan trọng…
Những hợp chất trong cây mật gấu có tác dụng hỗ trợ điều trị các bệnh do quá trình viêm mạn tính, lão hóa, nhiễm giun sán, động vật nguyên sinh (protozoan) và vi khuẩn.
Công bố trên Quyển Y – Sinh học thực nghiệm tháng 2/2004 (Experimental Biology and Medicine of February 2004 Edition) cho thấy lá cây mật gấu có tác dụng hạ thấp tỷ lệ nguy cơ bị ung thư vú. Lá mật gấu được dùng nấu dạng canh rau hay xay nhuyễn lấy nước uống trong nhiều dạng bệnh lý khác nhau.
Nhiều thầy thuốc ở châu Phi khuyên người dân dùng để trị bệnh đường tiêu hóa, đái tháo đường, chán ăn, kiết lỵ và các chứng rối loạn tiêu hóa. Các Polyphenol có tính kháng viêm và anti – oxidant, thải độc, bảo vệ thận, gan, tim mạch, hỗ trợ điều trị một số bệnh ngoài da, làm giảm đường huyết.
Theo Đông y, cây mật gấu có vị đắng, tính mát, vào 4 kinh: Phế, vị, can, thận. Chúng có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, mát gan, tiêu viêm, làm se, lợi mật, phòng ngừa và chữa sỏi mật, giảm đau lưng và thấp khớp, tăng cường sức khỏe…
Cây mật gấu còn có tác dụng rất tốt trong việc điều trị các triệu chứng về bệnh dạ dày, rối loạn tiêu hóa, đường ruột, đau nhức xương khớp, tê thấp, làm tiêu mỡ, giã rượu, cải thiện tình trạng béo phì và bệnh gout. Người ta thường dùng 10-20 g rễ hoặc thân cây sắc uống chữa ăn uống không tiêu, trị đau ngực, đau gối, chóng mặt, ù tai, viêm gan, vàng da, tiêu chảy, kiết lỵ, đau mắt. Dùng lá hay quả (8-12 g) sắc uống hay phối hợp với các vị thuốc khác.
Ngoài ra, cây mật gấu còn được dùng để chữa sốt cơn, ho lao, khạc ra máu, lưng gối yếu mỏi, mất ngủ. Dùng ngoài, nấu nước đặc để rửa chữa viêm da dị ứng, lở ngứa…
Y học dân gian ở nhiều quốc gia cũng dùng cây mật gấu chữa nhiều bệnh như:
– Ấn Độ dùng lá chữa tiểu đường, dùng cành, rễ hỗ trợ điều trị HIV, hạ sốt, giảm ho, phát ban, cảm cúm, viêm vú.
– Nam Phi dùng rễ chữa sán máng (huyết hấp trùng), hiếm muộn, rối loạn kinh nguyệt.
– Nhiều nơi ở Tây Phi dùng lá làm trà lợi tiểu, chữa táo bón, nhiễm trùng da, đái đường, bệnh chuyển hóa liên quan đến gan…
Thạc sĩ, bác sĩ Hoàng Khánh Toàn, Chủ nhiệm khoa Y học Cổ truyền, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 chia sẻ.
Theo Zing – Ảnh: T.H
