Da khô, tóc mỏng, hay bị đau đầu, thường xuyên thấy lạnh hoặc nóng… là những biểu hiện cảnh báo bạn đang gặp tình trạng trao đổi chất không lành mạnh.
Trao đổi chất là gì?
Frances Largeman-Roth, chuyên gia dinh dưỡng và tác giả của Everyday Snack Tray, giải thích: “Sự trao đổi chất là tổng hợp các phản ứng diễn ra trong cơ thể để chuyển đổi thức ăn thành năng lượng. Nó đề cập đến mức độ hiệu quả hoặc tốc độ cơ thể chuyển đổi thức ăn thành năng lượng. Năng lượng này được sử dụng cho mọi hoạt động trong cơ thể, bao gồm tiêu hóa, hô hấp, sửa chữa tế bào, tuần hoàn máu và hormone”.
Nói chung, quá trình trao đổi chất được coi là lành mạnh khi nó thực hiện các chức năng trên một cách trơn tru. Nhưng theo Largeman-Roth, nếu cơ thể không thể chuyển hóa thức ăn thành năng lượng một cách hiệu quả hoặc thực hiện các quá trình cơ bản (như giải phóng insulin), thì quá trình trao đổi chất được cho là không lành mạnh.
Điều gì có thể gây ra sự trao đổi chất không lành mạnh?
Rối loạn chuyển hóa: Nhiều tình trạng mãn tính, chẳng hạn như suy giáp hoặc tiểu đường, ảnh hưởng trực tiếp đến các chức năng trao đổi chất thiết yếu. Những tình trạng này có thể được di truyền hoặc phát triển sau này trong cuộc sống.
Thói quen sinh hoạt kém: Theo thời gian, những thói quen như thiếu ngủ, ăn kiêng thường xuyên và lối sống ít vận động sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình trao đổi chất của bạn.
Một số loại thuốc: Largeman-Roth cho biết một số loại thuốc, bao gồm thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần và thuốc chẹn beta, có thể làm thay đổi quá trình trao đổi chất.
Các dấu hiệu của quá trình trao đổi chất không lành mạnh
Da khô, bị kích ứng
Trong khi các yếu tố như thời tiết lạnh và chất tẩy rửa mạnh có thể làm khô da, quá trình trao đổi chất kém cũng có thể gây nên ảnh hưởng tương tự.
Chuyên gia dinh dưỡng William W. Li giải thích: “Da của bạn có một lớp trên cùng được gọi là lớp sừng, đóng vai trò như một hàng rào bảo vệ. Hàng rào này chứa lipid, hoặc chất béo tự nhiên của cơ thể, giúp giữ cho làn da khỏe mạnh và ngậm nước. Các vấn đề trong quá trình trao đổi chất của cơ thể có thể làm thay đổi khả năng sản xuất lipid bảo vệ này của da và khi lipid không được hình thành đúng cách, da sẽ nứt nẻ, mất nước, khô và bị viêm”.
Tóc mỏng đáng chú ý
Không có gì bí mật khi tóc mỏng thường xảy ra theo tuổi tác hoặc sau những sự kiện căng thẳng cao độ, nhưng rụng nhiều tóc hơn bình thường có thể cho thấy quá trình trao đổi chất không lành mạnh. Cơ chế chính xác sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản, nhưng một số nguyên nhân có thể bao gồm lưu lượng máu kém và thiếu chất dinh dưỡng do rối loạn chức năng trao đổi chất.
Đau đầu thường xuyên
Tiến sĩ Li cho biết: “Sự trao đổi chất không lành mạnh thường dẫn đến việc kiểm soát insulin và glucose bất thường, có thể gây ra chứng đau nửa đầu”. Chẳng hạn, hội chứng chuyển hóa – bao gồm lượng đường trong máu cao, cholesterol cao, vòng eo lớn và huyết áp cao – có thể gây đau đầu do sự thu hẹp các mạch máu liên quan đến huyết áp cao.
Khó chịu về tiêu hóa
Largeman-Roth nói: “Bạn có thể cảm thấy như thức ăn chỉ nằm trong dạ dày và không di chuyển nhanh như trước đây”.
Kiệt sức không thể giải thích được
Một lần nữa, mục đích chính của quá trình trao đổi chất là tạo ra năng lượng cho cơ thể. Vì vậy, nếu có điều gì đó không ổn trong quá trình trao đổi chất, bạn sẽ cảm thấy mệt mỏi. Điều này có thể còn rõ ràng hơn trong các hoạt động yêu cầu nhiều năng lượng như tập thể dục, vì quá trình trao đổi chất lành mạnh phải đủ linh hoạt để đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng.
Thường xuyên cảm thấy quá lạnh (hoặc nóng)
Khả năng điều chỉnh nhiệt độ của cơ thể phụ thuộc vào sự trao đổi chất của bạn. Nhưng nếu có điều gì đó không ổn trong hệ thống trao đổi chất, bạn có thể luôn thấy lạnh hơn hoặc nóng hơn những người xung quanh. Trong các trường hợp khác, bệnh chuyển hóa có thể ảnh hưởng đến các chức năng cơ thể cụ thể cần thiết để kiểm soát nhiệt độ của bạn. Ví dụ, bệnh tiểu đường có thể làm tổn thương các mạch máu khắp cơ thể, theo bác sĩ Li. Điều này có thể khiến các mạch máu khó giãn ra (hoặc mở rộng) – yếu tố cần thiết cho lưu lượng máu, tuần hoàn và giữ ấm.
Trí nhớ và hiệu suất não kém
Theo thời gian, quá trình trao đổi chất không ổn định có thể dẫn đến viêm toàn cơ thể. Tiến sĩ Li cho biết, nếu điều này cuối cùng ảnh hưởng đến não, bạn có thể bị trí nhớ kém. Một số tình trạng (như bệnh tiểu đường) cũng có thể gây rối loạn các mạch máu nhỏ nuôi dưỡng não. Tiến sĩ Li giải thích: “Khi những mạch máu này bị tổn thương, chức năng não (bao gồm cả hiệu suất nhận thức và trí nhớ) có thể suy giảm”.
Theo Hướng Dương (ngoisao.vnexpress) – Ảnh: T.H
