Ngày mùng 1 Tết Nguyên đán là ngày khởi đầu của năm mới vì vậy các vua chúa nước Việt rất quan tâm tới những nghi lễ vào ngày này.
Thời Đinh, Lê, Lý Trần
Vào ngày 30 Tết vua ngồi giữa cửa Đoan Củng, các quan đến hành lễ rồi xem hát múa. Tối đến vua qua cung Động Nhân, bái yết tiên vương. Ban đêm, thầy tu vào nội điện làm lễ “Khu Na” – đuổi tà ma.
Canh 5 (3-5h sáng) ngày mùng 1 Tết, vua ngồi trên điện Vĩnh Thọ, tôn tử cùng các quan cận thần làm lễ hạ trước rồi vào cung Trường Xuân vọng bái lăng tổ.
Sáng sớm, vua ngồi trên điện Thiện An, phi tần sắp lớp ngồi bên dưới, các quan đứng trước điện. Các bài nhạc sẽ được chơi trước đại đình. Con cháu nhà vua và bề tôi xếp thành hàng bái hạ, ba lần rót rượu dâng lên.
Sau khi lễ lượt xong xuôi, các tôn tử lên chầu và dự yến. Quan nội thần ngồi hai bên ăn tiệc, đến trưa thì lần lượt ra về. Nghi lễ ngày đầu tiên của năm mới kết thúc.
Thời vua Lê, chúa Trịnh
Thời vua Lê, chúa Trịnh người nắm quyền hành thực sự là chúa Trịnh và thế tử. Tuy nhiên, trong các ngày lễ Tết vua Lê vẫn được xem là người chủ trì nghi thức quan trọng trong triều. Còn chúa Trịnh vẫn có hoạt động thể hiện lòng trung với vua.
Vào sáng mùng 1 Tết, con trai cả của chúa Trịnh dẫn quan tướng mặc lễ phục vào chầu vua Lê, làm lễ chúc mừng năm mới.
Trống nghiêm hồi thứ nhất, các quan xếp hàng ngoài cửa Đoan Môn. Trống nghiêm lần thứ hai, viên Đạo lễ dẫn Tiết chế phủ vào điếm trước sân rồng ngồi chờ. Trống nghiêm hồi thứ ba, các viên chấp sự vào điện Vạn Thọ lạy 5 lạy 3 vái rồi rước vua ra điện Kinh Thiên. Viên Đạo lễ dẫn Tiết chế phủ vào đứng ở sân rồng.
Sau khi quan đại trí từ đọc lời cầu chúc của Tiết chế phủ và bách quan văn võ, quan Truyền chế đọc lời đáp của vua, các quan lạy tạ 4 lần. Nhạc tấu khúc Hưu minh, vua lên kiệu về cung, kết thúc buổi chầu.
Thời nhà Nguyễn
Sáng mùng 1 Tết, đầu canh năm, trống nghiêm hồi thứ nhất viên Quản vệ dàn bày cờ quạt, nghi trượng,…
Trống nghiêm hồi thứ hai, các quan mặc lễ phục vào chực sẵn trên sân điện Thái Hoà. Mờ sáng, trống nghiêm hồi thứ ba, trên kỳ đài kéo cờ đại và các sắc cờ khánh hỷ. Quan Khâm thiên giám báo giờ.
Vua đội mũ cửu long, mặc hoàng bào, thắt đai ngọc lên ngồi ở ngai vàng. Cửa Ngọ Môn nổi lên 3 hồi trống cùng tiếng súng thần công nổ vang trời.
Đợi đội nhạc tấu bài Lý bình xong thì các quan cùng dâng những tờ hạ biểu và lạy đủ 5 lần. Đồng thời đồng thanh tung hô: “Chúng thần cầu chúa thượng vạn tuế, vạn tuế”.
Sau đó vua sẽ ban tiền thưởng xuân cho những người có mặt rồi đưa các hoàng tử đến cung Diên Thọ dâng biểu chúc mừng Hoàng Thái hậu và làm lễ Khánh hạ.
Thời vua Minh Mạng, vào ngày đầu tiên của năm mới, nhà vua đội mũ chín rồng, mặc áo vàng, thắt đai ngọc, hành lễ tại nhà Thái miếu.
Thời vua Bảo Đại, do tiếp thu văn hóa phương Tây, vua dẫn các quan cùng vị khách phương Tây vào điện Cần Chánh để mời mọi người một ly rượu sâm panh.
Lễ nghi trong cung vua vẫn giữ nhưng riêng khi ăn cỗ, nếu tục xưa vua chỉ ăn Tết một mình, thì Bảo Đại ăn cùng mâm với vợ con.
