Là một đất nước vốn nổi tiếng với các lễ nghi và yến tiệc, không khó hiểu khi cổ nhân Trung Hoa đã để lại nhiều quy tắc trên bàn ăn. “Ăn tránh ba, đũa tránh năm, tiệc tránh sáu” là một trong những câu nói đó. Câu nói này nghĩa là gì vậy?
“Ăn tránh ba”
“Ăn tránh ba” nghĩa là không được đặt ba món khi tiếp đãi khách. Có thể giải thích rằng ở Trung Quốc thời thượng cổ, đồ cúng lễ là ba món, thường sẽ là lễ “tam sinh” hay ba loại gia súc.
Do vậy, đãi khách với ba món ăn được hiểu là không tôn trọng khách. Đồng thời, trong văn hóa truyền thống của Trung Quốc, “thành đôi thành cặp” là một điều được coi trọng. Do vậy, bàn tiệc đãi khách với số món lẻ sẽ được coi là nhạo báng.
Các quy tắc về số món trên bàn ăn nêu trên chủ yếu dùng cho các dịp lễ hội hay chiêu đãi khách. Các bữa ăn trong gia đình thường không có nhiều quy tắc như vậy.
“Đũa tránh năm”
Việc phát minh ra và sử dụng đũa được cho là sự kiện quan trọng của lịch sử văn minh Đông Á. Đôi đũa không chỉ tiện lợi khi sử dụng mà còn có tác dụng rèn luyện sự linh hoạt của não bộ. Văn hoá Trung Hoa đề cao hoà hợp âm dương, mà một đôi đũa cũng được coi là một cặp âm dương, chỉ khi phối hợp với nhau mới phát huy tối đa tác dụng.
Một đầu của đôi đũa là hình tròn, theo ý nghĩa văn hóa truyền thống Đông Á là “trời tròn đất vuông”.
Chiều dài của đũa theo đơn vị đo Trung Hoa cổ là bảy tấc sáu, tượng trưng cho khác biệt cơ bản của con người với động vật: “Thất tình lục dục”, tức có bảy cảm xúc và sáu mong muốn.
“Đũa tránh năm” nói rộng ra chính là một hệ thống nghi lễ Trung Hoa xung quanh đôi đũa. Trọng tâm của những nghi lễ này là ý niệm về hoà hợp âm dương, tôn trọng quy luật tự nhiên. Sự tương xứng và đầy đủ của đũa vừa được coi là sự chúc phúc vừa là sự tôn kính với người dự tiệc.
“Tiệc tránh sáu”
Bàn tiệc Trung Quốc cổ thường có hình tròn, bầu dục hoặc bàn Bát Quái (tám cạnh). Nếu chiếc bàn hình dáng như vậy có sáu người ngồi thì sẽ tạo thành hình con rùa với đầu, đuôi và bốn chân. Trong khi đó, rùa ít khi được sử dụng để so sánh với ý nghĩa tốt đẹp.
Đồng thời âm Hán cổ của số sáu là “lục” đồng âm với “lạc”. Thêm thế ngồi sáu người quanh bàn sẽ tạo thành cụm từ chỉ sự sa ngã, rơi rụng. Những quan niệm này có bản chất được cho là để tránh lãng phí, tận dụng tối đa không gian bàn tiệc và đồ ăn.
