Trang bị cho tập luyện môn Kendo

Kendo là một môn võ đầy thử thách về thể chất và tinh thần kết hợp các giá trị võ thuật và các yếu tố thể thao như một hoạt động để “trui rèn nhân cách con người thông qua đường kiếm”. Trang bị cho tập luyện môn Kendo bao gồm võ phục, áo giáp và kiếm.

VÕ PHỤC KENDO

Võ phục của Kendo gồm một áo khoác được gọi là Kendogi (Keikogi) và một chiếc quần có dây buộc ở thắt lưng với hai ống quần khá rộng gọi là Hakama.

• Kendogi

Kendogi được làm bằng chất liệu coton nhe với lớp bông đệm dày ở giữa hai lớp vải áo giúp bảo vệ cơ thể khỏi các va chạm mạnh. Ngoài ra, lớp đệm dày ở giữa hai lớp vải còn có chức năng giúp thấm hút mô hôi và tạo cảm giác khô ráo trong quá trình tập luyện. Kendogi nhìn cũng khá rộng, thậm chí hơi lùng thùng giúp cho việc chuyển động tay một cách thoải mái và linh hoat. Ống tay áo bao trùm lấy toàn bộ phần khuỷu tay. Kendogi thường có các màu sắc khác nhau, phổ biến nhất là màu trắng và màu xanh đen.

• Hakama

Hakama là tên gọi một loại trang phục truyền thống của Nhật, được phổ biến từ thời các Samurai. Ban đầu Hakama được sử dụng để bảo vệ đôi chân của các Samurai khi cưỡi ngựa qua các bụi cây hay trong quá trình di chuyển khi chiến đấu trên bộ, cũng tương tự như chiếc quần da của các cao bồi Mỹ. Ở Nhật ngày xưa da rất hiếm nên được thay thế bằng vải thô. Ngày nay Hakama được sử dụng chủ yếu trong các lễ hội, các nghi thức trang trọng và trong các môn võ thuật truyền thống như Aikido, Kendo, Kyundo. Hakama thoạt nhìn vẻ bề ngoài trông giống một chiếc váy được xếp li, thế nhưng thực sự nó là một chiếc quần rộng thùng thình được may với hai ống quần khá lớn. Có sự hiểu nhầm cho rằng Hakama được thiết kế nhằm che dấu sự chuyển động của đôi chân (thực tế Hakama không được thiết kế vì mục đích này). Hakama rất phù hợp cho việc tập luyện Kendo bởi nó cho phép không khí được lưu thông tốt xung quanh chân và các bộ phận cơ thể dưới thấp, hơn nữa nó cho phép việc di chuyển của đôi chân được thoải mái.

Về mặt thiết kế, Hakama có 7 nếp gấp (5 trước, 2 sau) tượng trưng cho 7 tính cách của người võ sĩ:

Yuki – courage, valor, bravery – Lòng quả cảm, dũng cảm, tính gan dạ

Jin – humanity, charity, benevolence – Lòng nhân ái, khoan dung và độ lượng

Gi – justice, righteousness, integrity – Sự công bằng, ngay thẳng và chính trực

Rei – etiquette, courtesy, civility (obedience) – Nghi lễ, sự lịch thiệp, lễ độ (sự phục tùng). Rei còn có nghĩa là cúi chào.

Makoto – sincerity, honesty – Lòng thành thật, trung thực

Chugi – loyalty, fidelity, devotion – Sự trung thành và tận tụy

Meiyo – honor, dignity, prestige – Danh dự, vinh quang, phẩm giá, lòng tự trọng và uy tín

Để mặc Hakama, đầu tiên ta mặc Kendogi trước, sau đó đưa chân trái vào Hakama, tiếp đến là chân phải cho ống còn lại. Cố định phần trước của quần (phần không có miếng nhựa Koshi-ita), quấn hai bên dây lại bao quanh người. Tiêp tục sử dụng đến phần còn lại của quần: dùng miếng nhựa koshiita chốt vào phía sau cơ thể (chốt xuyên qua phần dây được buộc). Dùng hai dây của phần này cột lại phía trước cơ thể, chặt vừa phải làm sao không cho quần bị tụt khi di chuyển. Cũng giống như Kendogi, Hakama cũng có hai màu sắc phổ biến là màu trắng và xanh đen.

Clip Cách mặc Hakama:

Kendogi và Hakama luôn được giữ sạch sẽ và tơm tất. Chúng phải được thay mới nếu như bị mờ nhạt, mất màu hoặc mòn rách. Việc bảo quản thích hợp sẽ giúp cho tuổi thọ của võ phục Kendo được lâu hơn và nhìn sắc nét hơn.

BẢO HỘ DÙNG CHO KENDO

Trong các thiết bị hỗ trợ tập luyện môn Kendo, ấn tượng nhất là bộ áo giáp (Bōgu hay Armour). Một Bōgu bao gồm: mặt nạ để bảo vệ mặt (Men), giáp bảo vệ vùng ngực (Duo), bảo vệ đùi (Tare) và găng tay (Kote). Một bộ Bōgu tiêu chuẩn cho người mới bắt đầu tập luyện có giá từ $300 – $800.

• Dou

Dou hay Dō (giáp ngực) là một trong những bộ phận chính của bộ áo giáp Nhật Bản được mặc bởi các chiến binh Samurai và lính bộ binh (ashigaru) thời phong kiến của Nhật Bản. Ban đầu nó được làm từ da và sắt (hoặc thép) để bảo vệ cho các chiến binh Samurai khi chiến đấu. Trải qua các thời kỳ khác nhau, chất liệu làm những bộ áo giáp cũng dần thay đổi để phù hợp hơn. Ngày nay, Dou được sử dụng cho môn Kendo để bảo vệ phần ngực, bụng và hai bên sườn cho các Kendoka trong lúc tập luyện cũng như giao đấu. Dou thường được làm bằng tre, có khi được làm dệt bằng sợi thủy tinh hoặc nhựa chịu lực.

• Men

Men (mũ sắt hay chiếc mặt nạ), có thể nhìn thấy được, dùng để bảo vệ đầu, tai, mặt và cổ họng. Nó bao gồm một mặt nạ với một số thanh kim loại nằm ngang chạy toàn bộ chiều rộng của khuôn mặt, từ cằm đến đỉnh đầu và một vạt da để che cổ họng. Hai tấm vạt lớn hai bên được kéo dài rộng ra trên vai để bảo vệ cổ và hai bên vai. Tuy có thiết kế khá đặc biệt như vậy nhưng nó khá nhẹ nhàng và cơ động, cũng không hạn chế tầm nhìn.

• Tare

Một bộ phận không thể thiếu trong phần bảo hộ của một Kendoka là Tare. Tare bao gồm một dây vải dày quấn quanh thắt lưng, ba tấm vạt lớn và hai tấm vạt nhỏ. Nó được làm hoàn toàn từ coton và đôi khi cũng được trang trí thêm bằng da. Tấm vạt lớn ở giữa thường được che phủ bởi vải để ghi tên võ đường, có khi là phù hiệu hay tên gia đình của Kendoka. Tare không phải là mục tiêu để tấn công, nó được trang bị để bảo vệ vùng đùi và bẹn của Kendoka khỏi các đòn đánh do sơ suất.

• Kote

Kote (găng tay) được thiết kế cho môn Kendo để bảo vệ các ngón tay, bàn tay và cổ tay. Nó được làm từ da và coton, độn bông như cặp găng tay của những cầu thủ khúc quân cầu với một cái đệm dài che phủ cổ tay. Bao tay trái được mang vào trước. Việc tháo ra phải nhẹ nhàng , không giật mạnh, điều đó làm tồn hại yếu đi đôi găng tay. Kote được thiết kế đủ tính linh động cho việc bám chặt vào kiếm được thoái mái và mạnh mẽ.

KIẾM DÙNG TRONG KENDO

Một Kendoka khi tập luyện cũng như thi đấu không thể thiếu thứ vũ khí đặc thù của môn Kendo đó là các thanh kiếm. Có hai loại kiếm được sử dụng trong Kendo là Bokken (Bokuto) và Shinai.

Shinai

Trước khi được biết đến Bugo (áo giáp), điều đầu tiên mà các Kendoka mới được giới thiệu là Shinai. Shinai là một thanh kiếm được ghép từ bốn mảnh tre với nhau bằng một sợi dây và da có độ dài khác nhau thùy theo người tập. Trong Nhật Bản phong kiến, Shinai được tạo ra để các Kiếm sĩ tập luyện giao đấu Kata với nhau được an toàn. Ngày nay, người mới bắt đầu tập Kendo thì Shinai có thể ở bên họ từ những ngày đầu tiên. Những Kendoka phải đối xử với Shinai với một sự tôn trọng, không bao giờ dựa lên nó, không vung vẩy xung quanh một cách ngẫu nhiên và không ném nó xuống. Giá thành của một Shinai dùng cho tập luyện  khoảng $20 – $30.

• Bokken

Sau khi học cách di chuyển và các kỹ thuật đánh với Shinai được thuần thục, các Kendoka sẽ được giới thiệu tập luyện với Bokken. Bokken thỉnh thoảng được biết đến với cái tên bokken, một thanh kiếm gỗ được chế tác theo độ cong của thanh kiếm thật. Ngày nay nó chỉ được tập các động tác kata hay những đòn thế đa dạng. Cũng giống như Shinai, Bokken cũng được đối xử một cách trân trọng. Bởi vì nó được làm bằng gỗ nên việc sử dụng phải đúng cách và đặc biệt là không được vung Bokken vào người khác để “mua vui”. Cách đây rất lâu “bokuto“ được tập ở các  võ đường, thường làm chấn thương học viên với các khớp xương bị gãy, nguy hiểm nhất là việc nứt bể xương sọ. Giá thành của một Bokken khoảng $10 – $200.

Chính vì có trang bị khá nhiều và chi phí khá cao cho dụng cụ tập luyện nên Kendo bị hạn chế phát triển ở một số quốc gia, trong đó có Việt Nam. Hầu hết các võ đường kendo ở Việt Nam tự trang bị dụng cụ, bảo hộ để cho môn sinh mượn tập luyện. Đa số người tham gia tập luyện Kendo ở Việt Nam điều là đối tượng sinh viên, học sinh, việc phải bỏ chi phí khá cao để trang bị cho tập môn Kendo cũng là lý do chính gây khó khăn cho Kendo phát triển mạnh ở Việt Nam.

T.H